Ich deklaracja zbiegła się w czasie z otwarciem drugiego dorocznego Forum ONZ ds. biznesu i praw człowieka, które odbyło się w Genewie w zeszłym tygodniu. Wspólne oświadczenie było początkowo inicjatywą organizacji uczestniczących w Forum Międzynarodowej Sieci Praw Ekonomicznych, Społecznych i Kulturowych (ESCR-Net) ds. praw człowieka w biznesie, które odbyło się w Bangkoku w dniach 5-7 listopada 2013 r.

 

Sygnatariusze oświadczenia potwierdzają “możliwość wprowadzenia zobowiązań do przestrzegania praw człowieka w ramach działalności transnarodowych korporacji” oraz nawołują państwa do „monitorowania oraz regulowania działalności podmiotów gospodarczych będących pod ich jurysdykcją, w tym działalności prowadzonej poza granicami państw, w których podmioty te mają swoją siedzibę”. Ten spoczywający na państwach obowiązek nosi nazwę zobowiązań eksterytorialnych (ETO), które przedstawione zostały w dokumencie pt. Zasady z Maastricht dot. zobowiązań eksterytorialnych państw w zakresie praw ekonomicznych, społecznych i kulturowych.

“Mocno wierzę, że potrzebujemy nowego wiążącego rozwiązania prawnego dot. przedsiębiorstw ze względu na rosnące zjawisko naruszania praw człowieka w miejscach pracy na całym świecie” – twierdzi Legborsi Saro, przewodniczący Ruchu na rzecz Przetrwania Ludu Ogoni w Nigerii oraz członek zarządu w ESCR-Net.

 

Dla Chrisa Grove’a, dyrektora ESCR-Net, “wiążący instrument prawny jest ważnym krokiem prowadzącym do ustanowienia podstawowego obowiązku poszanowania praw człowieka, które muszą stać się ważniejsze niż chęć wzbogacenia się czy wzrost gospodarczy. Aby prawa te nabrały znaczenia, powinny im towarzyszyć rozwiązania, do których mogą uciec się indywidualne jednostki lub grupy doświadczające naruszeń owych praw”.

 

Ten zakrojony na szeroką skalę apel o uchwalenie prawnie wiążącego traktatu różni się nieco od innych, mniej wiążących inicjatyw, promowanych obecnie na międzynarodową skalę. Apel zawiera w szczególności wymóg ustanowienia przez państwa „mechanizmu odpowiedzialności”, czyli elementu którego, zdaniem krytyków istniejących rozwiązań, brakuje w dokumencie pt. Wytyczne ONZ dot. biznesu i praw człowieka. Mimo różnic w podejściu do opisywanej kwestii, sam traktat byłby naturalnym dodatkiem wspierającym podejmowane już wysiłki na rzecz wprowadzania w życie owych zasad, a nie przeszkodą w ich realizacji.

 

Sygnatariusze omawianej deklaracji tworzą różnorodną mieszankę grup społeczeństwa obywatelskiego. Są wśród nich ruchy społeczne, a także małe i duże organizacje pozarządowe z wszelakich regionów świata. Tak ogromna grupa sygnatariuszy apeluje do Rady Praw Człowieka, aby ta podjęła działania i ustanowiła „otwartą grupę roboczą, której zadaniem będzie przygotowanie wstępnego zarysu traktatu”.

 

Apel o podjęcie działania skierowany do Rady Praw Człowieka zwróci uwagę tych, którzy w Genewie zajmują się przyszłością rozwiązań Narodów Zjednoczonych dotyczących korporacyjnej odpowiedzialności. Jest to szczególnie istotne teraz, gdy w połowie 2014 r. pierwszy mandat Grupy Roboczej ONZ ds. biznesu i praw człowieka dobiega końca.

 

 

Międzynarodowa Sieć Praw Ekonomicznych, Społecznych i Kulturowych (ESCR-Net) jest wspólną inicjatywą grup oraz osób z całego świata, pracujących na rzecz ekonomicznej i społecznej sprawiedliwości poprzez promowanie poszanowania praw człowieka. ESCR-Net dąży do wzmocnienia znaczenia praw człowieka, szczególnie praw ekonomicznych, społecznych i kulturowych oraz do rozwoju narzędzi promujących te prawa, zapewniających ich ochronę i realizację. Dzięki ESCR-Net grupy oraz jednostki mogą wymieniać informacje, wypracowywać i wyrażać wspólne stanowiska, wzmacniać wpływ swoich działań, rozwijać nowe narzędzia oraz strategie. Poprzez promowanie wspólnych działań, ulepszanie komunikacji oraz budowanie solidarności we wszystkich regionach, sieć dąży do utworzenia globalnego ruchu, który sprawiłby, że prawa człowieka i sprawiedliwość społeczna staną się osiągalne dla wszystkich.