W Polsce nadal niewiele jest miejsc, w których można kupić towary certyfikowane znakiem Sprawiedliwego Handlu. Trzeba udać się do odpowiedniego sklepu lub długo przeszukiwać półki supermarketów lub osiedlowych sklepów, by kupić kawę, która nie jest okupiona ubóstwem i cierpieniem ludzi na drugim końcu świata. Wyobraź sobie jednak, że Twoje miasto, miasteczko lub gmina jest miejscem, w którym każdy bez trudu kupi produkty ze znakiem Fairtrade, zaraz obok tych lokalnych; w którym idąc do Urzędu Miasta pracownicy poczęstują Cię „fairtrade’ową kawą”, którą bez trudu kupisz w lokalnej szkole czy na uniwersytecie. Wyobraź sobie, że Twoje miasto jest Miastem Sprawiedliwego Handlu.

Status Miasta Sprawiedliwego Handlu jest nadawany przez uznane organizacje Fairtrade (np. Fairtrade Foundation w Wielkiej Brytanii lub TransFair w Kanadzie) dla miasta, które wyróżnia się promocją certyfikowanych produktów Sprawiedliwego Handlu. Dodatkowo organizacje nadają także status Wioski, Gminy, Wyspy, Regionu, Hrabstwa, a nawet Uniwersytetu Sprawiedliwego Handlu. Pierwszym Uniwersytetem Sprawiedliwego Handlu został Uniwersytet Oxford Brookes.

Wszystko zaczęło się od inicjatywy niewielkiej grupy ludzi w Anglii w 5-tysięcznym mieście Garstang. Lokalna grupa działania rozpoczęła kampanię w 1992 roku poprzez promocję pojedynczych produktów Fairtrade. Organizacja Oxfam przeprowadziła wśród mieszkańców sondaż, w którym aż 82% przebadanych osób potwierdziło chęć kupienia produktów, które pochodzą z krajów trzeciego świata, ale na uczciwych warunkach, gwarantującym ich producentom sprawiedliwe wynagrodzenie. Od tego czasu grupa organizowała wiele akcji dotyczących Sprawiedliwego Handlu. Powoli do akcji włączały się lokalne władze, szkoły, kościoły, czy przedsiębiorstwa, budując sieć wzajemnych relacji i dialogu międzysektorowego.

Inicjatywa mająca na celu promocję produktów Sprawiedliwego Handlu w mieście, okazała się bardzo skuteczna. W przeciągu kilku miesięcy, rozpoznawalność znaku towarowego Fairtrade zwiększyła się o 70%, a sprzedaż tych produktów znacznie wzrosła. Co więcej, podczas trwania kampanii, miasteczko Garstang nawiązało kontakt ze społecznościami z Zachodniej Afryki uprawiającymi kakao na zasadach Sprawiedliwego Handlu, co zaowocowało nawiązaniem ściślejszej współpracy z jednym z miast Ghany. Tym samym Nowa Koforidua stała się miastem bliźniaczym (partnerskim) Garstang. Od 2000 roku wjeżdżających do miasta witają znaki, które głoszą, ze Garstang jest pierwszym miastem Sprawiedliwego Handlu na świecie.






Po sukcesach i szerokim zainteresowaniu akcją w Garstang, brytyjska Fundacja Fairtrade opracowała cele Miasta Fairtrade i wydała Przewodnik, by zachęcić innych do działania. Obecnie ponad 209 brytyjskich miasteczek zostało uhonorowanych przez Fundację.

Po ogromnym sukcesie kampanii w Wielkiej Brytanii, grupa organizacji Sprawiedliwego Handlu stworzyła Europejski program „Miasta Sprawiedliwego Handlu w Europie”, współfinansowany przez Komisję Europejską.

W listopadzie 2006 roku na Uniwersytecie Southbank w Londynie zorganizowano pierwszą Europejską Konferencję Miast Sprawiedliwego Handlu. Podczas tego spotkania opracowano procedury wzmacniania współpracy i partnerstwa pomiędzy lokalnymi wspólnotami a sektorem prywatnym i publicznym. Kolejnym osiągnięciem konferencji był rozwój strategii pozwalających na zaadaptowanie brytyjskiego modelu Miast Sprawiedliwego Handlu w innych krajach. Kolejna konferencja miała miejsce w Brukseli w styczniu 2008 roku.

Co zrobić, by uzyskać status Miasta Sprawiedliwego Handlu?

Związek organizacji FLO stworzył formalne wytyczne. Aby uzyskać status Miasta Sprawiedliwego Handlu należy spełnić pięć następujących kryteriów:

        1. Rada Miasta (lub Gminy) wydaje uchwałę popierającą Sprawiedliwy Handel i zgadza się podawać kawę i herbatę Fairtrade na spotkaniach, w biurach oraz w stołówce.
        2. Co najmniej dwa produkty Sprawiedliwego Handlu muszą być powszechnie dostępne w lokalnych sklepach i kawiarniach.
        3. Produkty Sprawiedliwego Handlu są używane w lokalnych przedsiębiorstwach i miejscach pracy (np. w zakładach fryzjerskich, agencjach nieruchomości) oraz w szkołach, kościołach itp.
        4. Zachęcić media do poparcia kampanii oraz zdobyć poparcie społeczne.
        5. Lokalna grupa działania zobowiązuje się do zapewnienia kontynuacji projektu i podtrzymania standardów Miasta Sprawiedliwego Handlu.

W niektórych krajach, na przykład w Irlandii, dodany został szósty punkt, związany z edukacją:

        6. Znacząca liczba szkół została Szkołami Sprawiedliwego Handlu, co oznacza wprowadzenie do programu nauczania specjalnych projektów i programów  edukacyjnych w zakresie polityki socjalnej i wychowania obywatelskiego promujących ideę Sprawiedliwego Handlu.

Uzyskanie statusu Fairtrade jest wielkim sukcesem, ale to dopiero początek drogi. Aby cieszyć się tym wyróżnieniem, należy zachowywać wysokie standardy, aktywnie działać i kontynuować kampanię. Wymagane jest potwierdzenie działalności i spełniania kryteriów rok po nadaniu statusu oraz później co 2 lata.

Teraz już nie tylko miasta, hrabstwa czy gminy mogą zostać uhonorowane tym mianem, ale nawet całe kraje. W 2002 roku na Walijskim Forum Sprawiedliwego Handlu zrodził się pomysł uczynienia Walii pierwszym Krajem Sprawiedliwego Handlu. W 2005 roku Walijskie Zgromadzenie Narodowe zdecydowało się poprzeć tę ideę i rok później organizacje Sprawiedliwego Handlu ze Szkocji i Walii spełniły wymagania do uzyskania miana Kraju Sprawiedliwego Handlu. Kryteria dla stania się Krajem Sprawiedliwego Handlu są następujące:

• 75% mieszkańców powinno kupować co najmniej jeden produkt Sprawiedliwego Handlu każdego dnia.
• 40% osób regularnie kupuje produkty Sprawiedliwego Handlu.
• Wszystkie władze lokalne wyłoniły grupy działania na rzecz Sprawiedliwego Handlu.
  

Do tej pory w samej Wielkiej Brytanii powstało ponad 300 Miast Sprawiedliwego Handlu a 200 innych stara się o to miano. Przykład Wielkiej Brytanii był inspiracją dla rozpoczęcia kampanii w ponad 15 krajach na całym świecie. Sieć Miast Sprawiedliwego Handlu objęła między innymi następujące kraje: Austria, Belgia, Kanada, Finlandia, Francja, Norwegia, Hiszpania, Szwecja, Holandia, Stany Zjednoczone.

W naszym kraju jeszcze żadne miasto, gmina czy region nie posiada statusu Sprawiedliwego Handlu. Które z nich będzie się mogło poszczycić tym, że będzie pierwszym Miastem Sprawiedliwego Handlu w Polsce? Jest to ogromna szansa, którą warto wykorzystać. Niewiele potrzeba, by rozpocząć inicjatywę Miasta Sprawiedliwego Handlu, wystarczy zebrać grupę ludzi świadomych naszej odpowiedzialności za codzienne wybory, także te konsumenckie. Wybór takiej drogi rozwoju może sprawić, że głos Twojej społeczności zabrzmi wraz z innymi we wspólnym domaganiu się tego, aby międzynarodowy handel był sprawiedliwy i oparty na etycznych zasadach. Co więcej, taka inicjatywa na trwałe wpisze się w obraz Twojej miejscowości oraz pozwoli zbudować lub wzmocnić jej kapitał społeczny. Innymi słowy, zaangażowanie w osiągnięcie wspólnego celu pomoże zbliżyć do siebie ludzi z różnych środowisk oraz wzmocnić zaufanie miedzy nimi. Każda osoba staje się wtedy ambasadorem idei Sprawiedliwego Handlu.

Można także włączyć się do internetowej dyskusji o Miastach Sprawiedliwego Handlu wysyłając wiadomość na adres FairtradeTown@yahoogroups.com.