10 sposobów na ekologiczne oświetlenie:

1. Świetlówki kompaktowe to świetny sposób na oszczędność energii - a co za tym idzie, są także bardziej ekologiczne. Producenci oferują ich szeroką gamę mocy, kształtów i kolorów. Żarówki kompaktowe są wprawdzie droższe, ale zużywają zaledwie 20-25 % energii pobieranej przez zwykłe a ich trwałość jest kilkakrotnie większa (od 5 do 15 tysięcy godzin). Wyższa cena żarówki kompaktowej równoważy zwykle koszt zakupu odpowiadającej jej trwałością liczbie tradycyjnych żarówek (średnio po 1000 godzin użytkowania). Oszczędzamy za to na zużyciu prądu - cztero lub nawet pięciokrotnie. Wystarczy porównać klasę energetyczną energooszczędnych świetlówek i zwykłych: te pierwsze mają klasę A lub B, drugie zwykle E. Co więcej, żarówki kompaktowe wydzielają mniej ciepła, przez co są bezpieczniejsze.

2. Żarówki typu LED (ang. light emitting diodes) pozwalają na znaczne zmniejszenie poboru energii i wzrost trwałości lampy. Powoli stają się dostępne (tzn. opłacalne) dla przeciętnego odbiorcy. Są na razie droższe nawet od świetlówek kompaktowych, ale ich żywotność wynosi kilkadziesiąt tysięcy godzin a pobór energii jest nawet o 90 % mniejszy niż w przypadku zwykłych żarówek. Nie przez przypadek wynalazca technologii LED otrzymał prestiżową nagrodę Millennium Technology Prize. Na dziś żarówki LED są najczęściej wbudowane w lampy, choć można kupić je oddzielnie (ceny wahają się od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych zależnie od koloru i liczby diod).

3. Ekologiczne lampy są kolejnym elementem oświetlenia przyjaznego środowisku. Warto kupować te wykonane z tworzyw naturalnych (drewno, filc, płótno) lub podlegających recyklingowi - metale, szkło, plastik. Własnoręcznie przygotowane systemy oświetleniowe potrafią być nieraz szczególnie efektowne - np. lampy z eleganckich butelek po winie lub z kolorowych szybek-osłon reflektorów.

4. Utylizacja żarówek jest równie ważna, jak ich zużycie energii. Świetlówki mają dużą trwałość, ale nawet one kiedyś się psują. Warto przy tym pamiętać, że zawierają pewną ilość rtęci, więc nie powinno się wyrzucać ich do zbiorczego kubła na śmieci. W wielu miastach są specjalne punkty zbiórki tego typu odpadów - i to z nich powinniśmy skorzystać.

5. Zasilacze są nieodłącznym elementem dużej części sprzętu elektronicznego i AGD (w tym także niektórych lamp). Ich wadą jest, że pobierają prąd nawet wtedy, gdy dane urządzenie jest wyłączone. Banalnym sposobem na zmniejszenie zużycia prądu jest odłączenie zasilacza od gniazdka albo przypięcie go do listwy i wyłączanie jej, gdy nie korzystamy ze sprzętu.

6. Światło dzienne to najbardziej ekologiczny (i najtańszy!) sposób na oświetlenie domu. Wystarczy na dzień odsunąć zasłony lub żaluzje w oknach, by zaoszczędzić na włączaniu światła w pokoju. Jeśli akurat budujemy dom lub remontujemy dotychczasowy - warto zatroszczyć się o to, by było w nim dużo okien, szczególnie od strony południowej. Idąc jeszcze dalej, można zawsze próbować wnieść do ciemnego pokoju nieco światła za pomocą światłowodów.

7. Dobre nawyki zdziałają cuda. Nawet najbardziej energooszczędne oświetlenie nie przyniesie spodziewanych korzyści, jeśli pozostawiamy je włączone, gdy tego nie potrzeba. Po co oświetlać pokoje, w których nikogo nie ma? Nawyku gaszenia światła łatwo się nauczyć i przekazać go całej rodzinie.
Tradycyjne żarówki należy wyłączać nawet wtedy, gdy wychodzimy z pokoju na chwilę, bo świecąc pobierają więcej energii niż potrzeba na ponowne zapalenie. Inaczej jest w przypadku świetlówek kompaktowych - te opłaca się gasić na przynajmniej kilka minut. Zwykłe świetlówki powinny natomiast pozostać włączone, jeżeli zamierzamy wrócić w ciągu mniej niż 15 minut.

8. Zrób to sam! Lampa wykonana z plastikowych pojemników na jajka? Czemu nie. Glen Hunter (jeden z pionierów ekologicznego budownictwa) stworzył własną lampę z diod LED, ponieważ nie mógł znaleźć odpowiadającego mu modelu na rynku. Firma Eurolite, u której zakupił poszczególne części do lampy, wykupiła jego projekt i włączyła go do swojej oferty. Pomysły rodzą się z konkretnych potrzeb i często okazują się lepsze od standardowych rozwiązań.

9. Ściemniacze i czujniki ruchu mogą zaoszczędzić nieco zachodu z ciągłym przełączaniem świateł. Ściemniacz pozwala dostosować intensywność oświetlenia do pory dnia i wykonywanego zajęcia.

10. Ekologiczna energia jest najlepszym, co możemy zrobić dla środowiska. Mając wybór, zdecydujmy się na dostawcę, który część prądu uzyskuje z odnawialnych źródeł energii (np. elektrownie wiatrowe lub słoneczne, biogaz). Zapłacimy pewnie kilka złotych więcej miesięcznie, ale mamy pewność, że przeciwdziałamy w ten sposób zanieczyszczeniu środowiska.


Co daje nam Słońce?

• Stadiony i boiska, galerie handlowe czy nowoczesne gmachy urzędów i korporacji - wszystkie wykorzystują naturalne światło. Słońce lepiej niż zwykłe oświetlenie wpływa na nastrój klientów i wydajność pracy pracowników - a przy tym nic nie kosztuje.
• Organizując swoje życie zgodnie z dobowym cyklem Ziemii, możemy wiele zyskać. To nie tylko kwestia oszczędności - nasz organizm z natury przygotowany jest do zwiększonej aktywności w ciągu dnia i snu w nocy. Istnieje nawet teoria zajmująca się optymalizacją działań człowieka i planowaniem ich wokół naturalnych cykli naszej planety.

Ciekawostki

• Według Międzynarodowej Agencji Energetycznej (ang. International Enercy Agency), gdybyśmy używali efektywnych systemów oświetleniowych, zużycie prądu na świecie spadłoby o 10%. Dwutlenek węgla, którego nie wyemitowalibyśmy na wytworzenie tej energii znacznie przekroczyłby dzisiejsze oszczędności w emisji CO2, uzyskiwane przez korzystanie z elektrowni wiatrowych czy słonecznych. Zdaniem Paula Waide'a (jednego z autorów raportu MAE) 19% światowej energii przeznacza się na oświetlenie. To więcej niż wytwarzają wszystkie elektrownie jądrowe lub wodne i mniej więcej tyle, ile powstaje dzięki wykorzystaniu gazu ziemnego.
• Badania Heschong Mahone Group (amerykańska korporacja, zajmująca się doradztwem w budowie efektywnych zakładów energetycznych) wykazały, że placówki handlowe odpowiednio oświetlone światłem dziennym odnotowały czterdziestoprocentowy wzrost sprzedaży.
  Uwzględnienie w projekcie budynku dopływu naturalnego światła pozwala zaspokoić 25-35% wymagań dla uzyskania odznaki Silver LEED (amerykański certyfikat Leadership in Energy and Environmental Design, oceniający na ile dany produkt lub inwestycja sprzyja środowisku).
• Amerykańska kampania “Energy Star” na rzecz efektywnego zarządzania energią obliczyła, że gdyby w każdym domu w Stanach Zjednoczonych zastąpić tylko jedną żarówkę jej energooszczędnym odpowiednikiem, to zaoszczędzony prąd wystarczyłby na oświetlenie 2,5 miliona mieszkań przez cały rok a emisja gazów cieplarnianych byłaby mniejsza o ilość wytwarzaną przez 800 000 samochodów!

Warto wiedzieć

• Godna polecenia jest strona Wikipedii dotycząca różnych typów żarówek oraz strona dotycząca żarówek LED.
• Heliodon to urządzenie pozwalające architektom i budowniczym zasymulować oświetlenie budynku światłem słonecznym.
• Temperatura barwowa światła to wartość mierzona w Kelvinach (K). Moc żarówki określana jest w watach (W) a moc świetlna żarówki w lumenach (lm). Współczynnik oddawania barw określa, jak wiernie postrzegamy kolory przy danym rodzaju światła i przyjmuje wartości od 0 do 100.

Opracowano na podstawie Treehugger

Tłumaczenie: Dorota Orzeszek