Emisja zanieczyszczeń spowodowanych przez środki transportu turystycznego następuje zarówno na trasie dojazdu do docelowego miejsca podróży, jak i w miejscach zwiedzanych przez turystów. Najwięcej przejazdów turystycznych do europejskich regionów turystycznych (61%) odbywa się niestety środkami komunikacji drogowej, w dodatku częściej indywidualnymi (samochodami) niż zbiorowymi (autobusami). Prywatny ruch samochodowy ma bardzo duży udział w zanieczyszczaniu powietrza regionów turystycznych oraz ich degradacji przestrzennej ze względu na rozbudowę koniecznych dróg i parkingów. Komunikacja lotnicza, która jest najbardziej energochłonnym sposobem transportu na świecie, ma ponad 20% udziału w podróżach turystycznych. Koleją, czyli stosunkowo przyjaznym dla środowiska środkiem komunikacji, przemieszcza się w Europie tylko 15% podróżnych. Transport jest na świecie głównym źródłem hałasu, na który narażeni są ludzie i zwierzęta, znaczącym emitentem szkodliwych substancji, a także negatywnie wpływa na zmiany klimatu.

 

 

 

 

 

 

Niestety coraz więcej przemieszczamy się samochodami, a coraz mniej komunikacją zbiorową. Aby uświadomić sobie, że jest to tendencja w złym kierunku, wystarczy wyobrazić sobie co by było, gdyby każdy Chińczyk i każdy Hindus mógł zrealizować marzenie o własnych „czterech kółkach”.

 

Zabiera przestrzeń: Im więcej osób wybiera samochód, tym bardziej zatłoczone są drogi i parkingi, a im więcej budujemy dróg i parkingów, tym więcej musimy zająć miejsca, które mogłyby zajmować lasy, pola, parki, domy i deptaki. Mało komu podoba się spędzanie wakacji koło hałaśliwej ulicy, przeciskanie się wąskim chodnikiem wzdłuż ruchliwej drogi lub długie czekanie na zielone światło aby przekroczyć kilkupasmową arterię... a jednak wiele osób wciąż domaga się, aby móc podjechać samochodem do samego miejsca wypoczynku.

 

Szkodzi zdrowiu: nawet ci, którzy nie jeżdżą samochodami, są narażeni na wypadki drogowe oraz szkodliwy wpływ ruchu samochodowego na zdrowie. Z rur wydechowych wydostają się szkodliwe związki chemiczne, które powodują choroby płuc i raka (NOx, CH, SO2, CO, sadza). Wyziewy z aut powodują też tzw. letni smog, czyli znaczne stężenie ozonu w przyziemnej warstwie atmosfery, który źle wpływa na błony śluzowe i powoduje kłopoty z oddychaniem. Do tego dochodzi hałas, który wpływa na rozdrażnienie, nerwowość, uszkodzenia słuchu, bezsenność, zaburzenia krążenia, skoki ciśnienia, ryzyko zawału, obniża jakość życia ludzi, negatywnie wpływa na efektywność pracy i uczenia się... a także zachowania społeczne, np. skłonność do pomagania innym. W wielu miastach bezpieczne normy hałasu są przekroczone.

 

Jest wielkim problemem dla zwierząt: wszystko to, co przeszkadza ludziom, dla zwierząt i roślin stanowi jeszcze większy problem. Zwierzęta również ulegają wypadkom i giną pod kołami samochodów. Hałaśliwa, ruchliwa droga stanowi też barierę dla zwierząt i może odciąć zwierzęta je od wodopoju, terenów łowieckich, utrudnia im migracje, zmniejsza możliwość poszukiwania partnera i wymiany materiału genetycznego. Izolowane ekosystemy są słabsze, bardziej narażone na negatywne procesy, a w efekcie ubożeją i zamierają.

 

Zanieczyszcza środowisko: samochody potrzebują olejów, smarów i benzyny. Samochody, zwłaszcza te w gorszym stanie technicznym, zanieczyszczają drogi płynami eksploatacyjnymi, które są następnie spłukiwane z deszczem i trafiają do wód gruntowych. W okresie zimowym wzrasta zanieczyszczenie wód i ziemi solą. Utrzymanie "czarnej jezdni" wymaga stosowania bardzo dużych ilości chlorku sodu i chlorku wapnia do posypywania zaśnieżonych dróg. Poza tym transport samochodowy jest największym światowym odbiorcą ropy naftowej, którą transportuje się tankowcami – a co kilka lat media informują o katastrofie ekologicznej spowodowanej wypadkiem tankowca. Wraki samochodowe to niebezpieczne i trudne do utylizacji odpady, składają się z wielu trudnych do recyklingu tworzyw, a także zawierają oleje, płyny chłodnicze i hamulcowe, elektrolity z akumulatorów.

 

 

Coraz częściej wybieramy samolot, również na krótkie dystanse. Kuszą nas niskie ceny biletów, które jednak nie zawierają pewnych istotnych kosztów naszego przelotu, ponoszonych przez środowisko. Prawie wszystkie problemy związane z transportem samochodowym, wiążą się także z transportem samolotowym, tylko w większej skali.

 

Lotniska zabierają naprawdę dużo miejsca, a do tego zdecydowanie nikt nie chce blisko nich zamieszkiwać - ani ludzie, ani zwierzęta. W okolicy portów lotniczych poziom hałasu jest bardzo wysoki (czego negatywne skutki opisane są powyżej) i prawie zawsze w bliskości lotniska przekracza normy Światowej Organizacji Zdrowia określone dla osiedli, szkół i szpitali. Na ziemi z samolotów, podobnie jak z rur wydechowych samochodów, wydostają się substancje szkodliwe dla zdrowia (patrz wyżej). W powietrzu, w górnej części troposfery i dolnej części stratosfery, gdzie poruszają się samoloty, wydostające się z samolotów substancje (głównie CO2, NOx, metan i para wodna) mają nieco inne oddziaływanie, m.in. znacznie bardziej przyczyniają się do zmian klimatycznych. Ze wszystkich środków transportu samoloty mają największy negatywny wpływ na zmiany klimatu.

 

 

Transport kolejowy, w porównaniu z transportem drogowym i lotniczym, jest najmniej szkodliwy dla środowiska i najbardziej efektywny energetycznie. Trakcje, dworce i pozostała infrastruktura kolejowa zabiera względnie najmniej przestrzeni w stosunku do ilości pasażerów, którzy mogą się dzięki niej przemieszczać (dwu- lub trzykrotnie mniej miejsca na jednego podróżnego). Elektryczne lokomotywy lokalnie w ogóle nie zanieczyszczają powietrza szkodliwymi substancjami. Teoretycznie mogłyby również w ogóle nie przyczyniać się do emisji CO2, jeśli napędzająca je energia pochodziłaby z odnawialnych źródeł. Nie bez znaczenia jest też fakt, że to bardzo bezpieczny środek transportu – w wypadkach kolejowych ginie 30-krotnie mniej osób, niż w wypadkach drogowych. Największym problemem związanym z koleją pozostaje znaczny hałas oraz wibracje generowane przez pociągi.

  

 

Na podstawie:

"Wpływ transportu drogowego na środowisko i zdrowie ludzi", Zielone Mazowsze, 2006

"Climate change and tourism", WTO & UNEP, 2008

"Zagrożenia środowiskowe ze strony transportu", Artur Jerzy Badyda, w "Nauka", 4/2010