Łacińska nazwa ananas pochodzi od słowa „nana”, którym Indianie nazywali ten owoc. Na Karaibach rysunek ananasa to symbol gościnności, często umieszczany na wycieraczkach przed drzwiami do domu. Niestety owoc ten ukrywa w sobie gorzką historię, o której powinni się dowiedzieć wszyscy, którzy go kupują i uwielbiają.

 

 

Ananas pochodzi z terenów Brazylii i Paragwaju. Oprócz wymienionych krajów, jest uprawiany i przetwarzany m.in. w Tajlandii, Indonezji, Kostaryce, na Filipinach oraz w Chinach (głównie przetwórstwo). Zbiory trwają przez cały rok. Uprawa ananasów jest bardzo pracochłonna, a cały cykl produkcyjny począwszy od przygotowania gruntu pod uprawę, aż po zbiory i pakowanie owoców trwa ok. półtora roku. Aby określić czy owoc osiągnął dojrzałość i nadaje się do zbiorów używa się wielu różnych wskaźników. Wielkość roślin, kolor owoców i zawartość cukru są głównymi kryteriami. Transport odbywa się przeważnie drogą morską. Część zbiorów jest konsumowanych w kraju uprawy, reszta jest eksportowana w postaci świeżych lub puszkowanych owoców, oraz soku.

Problemy społeczne i środowiskowe

 

Jak pokazał raport Fairfood International pracownicy na plantacjach w Kostaryce i na Filipinach są zmus zani do 11 godzinnej pracy. Często dochodzi tam do wielu wypadków. Sprzęt używany przy uprawach nie zabezpiecza pracowników przed ostrymi częściami roślin oraz przed szkodliwymi substancjami chemicznymi. Istnieje wiele doniesień dotyczących dużych firm plantatorskich, które uniemożliwiają pracownikom tworzenie związków zawodowych. Obowiązujące prawnie płace minimalne, nie rekompensują wyśrubowanych wymagań dotyczących wydajności.

 

Kolejną kwestią jest intensywne stosowanie pestycydów przy uprawach ananasów. Chociaż chemikalia są używane tylko na terenie plantacji, to zanieczyszczają także tereny wokół. Oprócz zanieczyszczenia gleby oraz wód gruntowych, problemem jest niewłaściwe przechowywanie odpadów (np. puszek po nawozach). Powstawanie plantacji ananasów wiąże się zaś z zanikiem bioróżnorodności, zarówno z powodu używania środków chemii rolnej jak i stosowania upraw monokulturowych. Problem ten jest szczególnie alarmujący w przypadku lasów tropikalnych, które ze względu na żyzność gleby i sprzyjający uprawom klimat, są chętniej zagospodarowywane tym typem upraw. W rezultacie ogromne przestrzenie tych cennych i niepowtarzalnych ekosystemów zastępuje się monokulturowymi uprawami ananasów.

 

 

 

 

Standard ten ma zapewniać zrównoważony proces produkcji, lepsze praktyki w rolnictwie, dobre warunki pracy, redukcję gazów cieplarnianych. Logo Rainforest Alliance na produktach spożywczych^*) oznacza, że co najmniej 50% surowca pochodzi z certyfikowanych upraw. Założeniem standardu było rozwianie obaw społecznych, dotyczących nadmiernej eksploatacji środowiska naturalnego. Pierwotne założenia mówiące o uniezależnieniu się od środków chemii rolnej nadal nie zostały jednak osiągnięte. RA promuje prawa pracownicze, lecz z drugiej strony wciąż pojawiają się doniesienia mówiące o braku reakcji wobec nadużyć praw pracowniczych, zatruć środkami chemii rolnej oraz o braku zainteresowania współpracą ze związkami zawodowymi. Dużym problemem jest to, że standardy RA warunkują wypłacanie pracownikom tylko płacy minimalnej wyznaczonej przez prawo danego kraju, lecz nie biorą pod uwagę rzeczywistych kosztów utrzymania. Dodatkowo, procedury monitorowania w ramach tego standardu są bardzo elastyczne i dają możliwość zbytniego wydłużenia okresu realizacji wyznaczonych wymagań.

 

Certyfikat rolnictwa ekologicznego 

 

Standard ten obejmuje przede wszystkim aspekty środowiskowe związane z procesem produkcji rolnej, przetwórstwa i pakowania. Zakazuje stosowania środków chemii rolnej, organizmów modyfikowanych genetycznie oraz niepotrzebnych i niebezpiecznych dodatków do żywności przetworzonej. Każdy produkt sprzedawany jako ekologiczny musi być zgodny z surowymi zasadami określonymi na szczeblu krajowym, europejskim i międzynarodowym. Procedury certyfikacji oraz audyty są przeprowadzane przez niezależne firmy certyfikujące. Standard nie zwraca jednak wystarczającej uwagi na aspekty społeczne ani sprawiedliwe relacje handlowe. Według założeń rolnictwa ekologicznego, zmniejszona potrzeba inwestowania w pestycydy i nawozy sztuczne zastąpiona większym nakładem pracy może przyczynić się do zwiększenia dochodów rolników, zwłaszcza w krajach rozwijających się. Niestety, w związku z tym, że uzyskanie certyfikatu wiąże się z dużymi inwestycjami, mali i średni producenci w krajach rozwijających się, często nie są w stanie sprostać jego wymogom bez zewnętrznej pomocy finansowej.

 

Fairtrade 

 

Standardy Fairtrade powstały w celu regulacji niesprawiedliwych relacji handlowych z producentami z krajów rozwijających się. Ogólne normy Fairtrade oraz standardy dla poszczególnych produktów ustalane są przez Fairtrade International (FI). System certyfikacji jest prowadzony we współpracy z audytorami i inspektorami z całego świata. Fairtrade skupia się przede wszystkim na aspektach społecznych i ekonomicznych, ale obejmuje także kwestie środowiskowe. Podstawowe standardy konieczne do otrzymania certyfikatu Fairtrade to: uczciwa cena jaką otrzymują producenci za swoje produkty, zgodne z założeniami Międzynarodowej Organizacji Pracy warunki bezpieczeństwa i higieny pracy panujące na plantacjach, w tym zakaz pracy dzieci, brak dyskryminacji, zapewnienie płacy minimalnej, możliwość zrzeszania się pracowników. System ten gwarantuje także przestrzeganie niektórych minimalnych standardów środowiskowych w tym np. ograniczenie stosowania najbardziej szkodliwych środków chemii rolnej. System Fairtrade przeważnie odnosi się do małych producentów (zrzeszonych głównie w ramach spółdzielni). Niestety, niedawno Fairtrade International spotkało się z ostrą krytyką dotyczącą braku reakcji na problemy pracownicze związane z ograniczeniem wolności zrzeszania się na plantacjach w Ameryce Łacińskiej.