Agroekologia. Jak budować lokalne i sprawiedliwe systemy żywnościowe

Fot. Peter Wendt on Unsplash

Agroekologia jest dość szeroko zarysowaną koncepcją, która szuka odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób zmienić i naprawić współczesny system żywnościowy i życie obszarów wiejskich, zniszczonych przez rolnictwo przemysłowe. Stanowi też formę oporu wobec aktualnego systemu gospodarczego, którego głównym celem jest zysk finansowy. Koncepcja agroekologii wykracza więc daleko poza zbiór technik i sposobów produkcji żywności.

Agroekologia to kompleksowy system wartości i działań obejmujący cały łańcuch produkcji i dystrybucji żywności, według którego systemy rolne powinny naśladować poziom różnorodności biologicznej i funkcjonowanie naturalnych ekosystemów.

Agroekologia mówi także o prawie ludzi do ich rdzennej ziemi, prawie do korzystania z lokalnych, naturalnych zasobów oraz dąży do naprawy stosunków społecznych poprzez wspieranie wartości wspólnotowych, m.in. budowanie lokalnych systemów żywnościowych. Kontrolę nad produkcją i dystrybucją żywności widzi w rękach lokalnych producentów, stawia także na przejrzyste relacje pomiędzy producentami a konsumentami, które mają opierać się na solidarnym dzieleniu korzyści i ryzyka związanych z produkcją rolną. Jest więc także ruchem zaangażowanym politycznie: wymaga przekształcenia struktur władzy w społeczeństwie, tworzenia zdecentralizowanego zarządzania systemami rolnymi i żywnościowymi oraz zwiększania udziału producentów żywności i konsumentów w podejmowaniu decyzji.

Założenia Agroekologii opierają się na 11 filarach zawartych w Deklaracji Międzynarodowego Forum na rzecz Agroekologii, które odbyło się w Centrum Nyéléni w Mali w lutym 2015 roku. Forum zainicjowały organizacje producentów żywności w ramach prac Międzynarodowego Komitetu Planowania ds. Suwerenności Żywnościowej.

Sprawdź filary agroekologii

Działania w ramach agroekologii są też odpowiedzią na potrzebę adaptacji systemu żywnościowego do zmian klimatu. Sektor spożywczy odpowiada dziś za około 40% globalnej emisji gazów cieplarnianych, wysiedlenia wielu społeczności i niszczenie siedlisk przyrodniczych. Agroekologia podpowiada jak mechanizmy produkcji, konsumpcji i dystrybucji zmienić, aby nie zagrażały kondycji naszej planety:

Krótsze łańcuchy dostaw, zrównoważona produkcja i mniej odpadów odgrywają rolę w zapobieganiu globalnemu ociepleniu.
Uczciwe zarządzanie zasobami, wsparcie naturalnych procesów upraw, nawożenia i zarządzania gospodarstwami, zakończenie niebezpiecznych praktyk, takich jak monokultury i stosowanie pestycydów, pomoże przywrócić bioróżnorodność.
Stosowanie w uprawach zadrzewień i polikultur zmniejsza podatność plonów na zmieniające się czynniki atmosferyczne i ataki szkodników.
Stosowane w agroekologii praktyki produkcyjne takie jak uprawa międzyplonów, agroleśnictwo, kompostowanie, naturalne nawożenie, stosowanie lokalnych nasion i pasz poprzez wspieranie mikroorganizmów żyjących w glebie, wspomagają jej kondycję, recykling składników odżywczych, retencję wód i różnorodność biologiczną.

Znaczenie i potencjał agroekologii zostały uwidocznione podczas kryzysu żywnościowego wywołanego przez wojnę w Ukrainie, a także przez potrzebę stosowania zrównoważonego podejścia do rolnictwa, które zmniejszy zależność sektora rolnego od środków produkcji spoza UE.[i] Staje się także coraz bardziej jasne, że aby sprostać wyzwaniom związanym ze zmianą klimatu, utratą różnorodności biologicznej i degradacją gleby, potrzebne są inne niż konwencjonalne podejścia do rolnictwa. Postulaty agroekologii wydają się w tym kontekście właściwym kierunkiem działania, szansą na długotrwałe zmiany na rzecz bardziej sprawiedliwego systemu żywnościowego i przeciwdziałania kryzysowi klimatycznemu.

Dowiedz się więcej o agroekologii

Dołącz do #ActionWeek2023

Panele dyskusyjne, happeningi i wszelkiego rodzaju inne działania odbywają się w całej Europie >> Zobacz i dołącz.
Happening Świat na Talerzu >> Kliknij i dowiedz się, jak możesz się włączyć w nasze działania!

Zmieniaj prawo!

Okazją do zmian na lepsze jest nowa dyrektywa UE w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSDDD). Opublikowany projekt zawiera jednak sporo dziur, które mogą uniemożliwić osiągnięcie pozytywnego wpływu dyrektywy, jakiego potrzebują ludzie i planeta. Już 24 lub 25 kwietnia 2023 odbędzie się głosowanie w tej sprawie w Parlamencie Europejskim. Wszyscy, jako Europejski i Europejczycy mamy na to wpływ. Wystarczy, że napiszesz do swojego europarlamentarzysty/tki. Niech usłyszy Twój głos!