W tegorocznym badaniu „Ziemianie atakują” 63% Polaków i Polek zgodziło się, że stan, w jakim znalazła się Ziemia, jest poważny i wymaga natychmiastowych działań. Tylko kto powinien te działania podjąć i jak?

 

Konsumenci/konsumentki – czyli my wszyscy z pewnością mamy swoją rolę do odegrania. 33% badanych uważa, że do zmiany codziennych zachowań może zachęcać skutecznie następujący argument: „wystarczą małe kroki i drobne działania, żeby poprawić stan środowiska”. To jedna z częściej wybieranych odpowiedzi. W zasadę małych kroków z pewnością wpisuje się recepta: „więcej myślenia i krytycyzmu, a mniej kupowania”. Zestaw do obrony przed greenwashingiem obejmuje zwracanie uwagi na fakty i dane, a nie same deklaracje i plany firm, szukanie wiarygodnych certyfikatów na potwierdzenie ekologiczności produktów, nie zadawalania się „zielonymi” hasłami i znakami graficznymi, korzystanie z mediów społecznościowych jako prostej drogi do kontaktu z firmami i pytanie ich o konkrety.

 

Firmy – od nich konsumenci/konsumentki z pewnością mają prawo oczekiwać rzetelnych informacji i realnych alternatyw dla niezrównoważonych produktów. Marki powinny skończyć z wydawaniem milionów na greenwashingowe kampanie marketingowe, a zamiast tego zainwestować w rzeczywiste innowacje i przestawienie się na gospodarkę obiegu zamkniętego.

 

Instytucje i regulacje – większość świadomych konsumentów/konsumentek wie, że poleganie tylko na dobrowolnym samoograniczaniu się firm może nie wystarczyć. Niezbędne są zatem odpowiednie regulacje i ich skuteczne egzekwowanie. W tegorocznym badaniu „Ziemianie atakują” wciąż 46% pytanych zgadza się, że „wprowadzenie przez rządy ograniczeń, które dotkną nas wszystkich, jest konieczne dla złagodzenia skutków zmiany klimatu”. Tego typu ograniczenia powinny tym bardziej dotyczyć działań firm. W marcu 2024 roku przyjęta została unijna dyrektywa Green Claims, która ma zapobiegać greenwashingowi. Czy tak się rzeczywiście stanie, zobaczymy w przeciągu kilku lat. Z punktu widzenia konsumentów/konsumentek ważne będzie konsekwentne stosowanie nowego prawa przez instytucje państwowe, bo tylko wtedy istnieje realna szansa, że informacja podawana przez producentów i sprzedawców będzie rzetelna, wiarygodna i sprawdzona. Możliwe, że pojawią się inne strategie greenwashingowe, uwzględniające nową rzeczywistość po wejściu w życie dyrektywy, ale to już rola odpowiednich instytucji, by je ukrócić za pomocą skutecznych sankcji.

 

Akcje w rodzaju Black Friday czy Cyber Monday oferują nie tylko obniżki cenowe, ale przede wszystkim dreszczyk emocji kupującym. Kompulsywne zakupy i uczestniczenie w tych popkulturowych „świętach” jest formą rozrywki, która jedocześnie nakręca spiralę konsumpcji. Warto spojrzeć na te zjawiska w kontekście pewnej niepokojącej tendencji, którą pokazują wyniki badań publikowane w kolejnych raportach „Ziemianie atakują”. Mimo że wciąż znacząca większość pytanych zgadza się ze stwierdzeniem, iż stan, w jakim znalazła się Ziemia, jest poważny i wymaga natychmiastowych działań, to z roku na rok ta większość topnieje. Także coraz mniej osób popiera wprowadzenie przez rządy ograniczeń, które mogą dotknąć nas wszystkich w imię łagodzenia skutków zmiany klimatu. Na pewno znaczenie ma tu fakt, że polskie społeczeństwo musiało w ostatnich latach mierzyć się z wieloma innymi poważnymi problemami jak pandemia czy wojna w Ukrainie, które zepchnęły kwestie kryzysu klimatycznego na dalszy plan. Jednak czy takie zjawiska jak fake newsy lub właśnie greeenwashing, rozmywające problem wpływu naszego stylu życia na planetę, nie są także jednym z głównych czynników osłabiających społeczne przekonanie o powadze problemów środowiskowych, z którymi musimy się pilnie zmierzyć?