Czy myślałeś/aś kiedyś o tym, że w relacji między producentem a konsumentem nie zawsze musi chodzić tylko i wyłącznie o zysk? Czy zamiast pieniędzy priorytetem może stać się: szacunek, zaufanie, solidarność, obustronna opieka oraz dbałość o środowisko naturalne? Być może, podnosząc te kwestie publicznie, spotkasz się ze zdziwieniem na twarzach ludzi, dla których pytanie to brzmi nierealnie i zbyt idealistycznie, ale... taka idea współpracy faktycznie istnieje. Co więcej, ma się dobrze! Również w Polsce. Poniżej przedstawiamy przykładowe alternatywne formy konsumpcji. Zapraszamy do zagłębienia się w temat kooperatyw spożywczych, lokalnych targów czy Rolnictwa Wspieranego przez Społeczność.

 

 

Kooperatywa spożywcza to inicjatywa konsumentów, którym zależy na pozyskaniu lokalnej żywności przy jednoczesnym budowaniu sprawiedliwej relacji z rolnikiem lub producentem. Działanie w kooperatywie daje możliwość poznania rolnika/ producenta żywności oraz warunki, w których powstają produkty. Ważnym aspektem działania kooperatyw jest tworząca się społeczność rolników, producentów i konsumentów, nastawionych na wspólne działanie i podejmowanie decyzji.

 

Fakt: Czy wiesz, że pierwsza kooperatywa spożywcza powstała w 2010 roku w Warszawie, kiedy to grupa znajomych postanowiła zamówić jedzenie od lokalnych rolników?

 

Jak działają kooperatywy?

Jakie korzyści niesie za sobą kooperatywa spożywcza?

Przykłady kooperatyw spożywczych:

Na podobnych zasadach, co kooperatywy – grupy konsumenckiej, działa usługa LokalnyRolnik.pl, która łączy konsumentów z rolnikami/producentami za pomocą internetu oraz punktów odbioru w różnych miejscach.

 

 

Idea bezpośrednich zakupów od rolników, oparta na zaufaniu i współpracy, pojawiła się̨ w Japonii w latach 70. XX wieku. Grupa Japonek przeciwna stosowaniu środków chemicznych w przemyśle spożywczym podjęła współpracę z miejscowym gospodarstwem ekologicznym.

 

Fakt: W Europie pierwsze tego typu przedsięwzięcie powstało w 1978 r. w Szwajcarii. Według badań European CSA Research Group w 2015 roku RWSy działały w 21 państwach europejskich. W Polsce pierwszy RWS – Świerże Panki powstał w 2012 r.

 

RWS jest modelem współpracy między konsumentami a producentami żywności, który z jednej strony tworzy dogodne warunki działalności dla drobnych gospodarstw, a z drugiej, zapewnia konsumentom dostęp do wysokiej jakości świeżej żywności. Rolnictwo Wspierane przez Społeczność opiera się na pięciu podstawowych zasadach, które stanowi: partnerstwo, solidarność, bliskość, różnorodność i zaangażowanie.

 

Przykłady RWS w Polsce:

 

 

Ogrody społeczne to inicjatywy ogrodnicze, które charakteryzuje: wspólnotowość (są inicjatywą otwartą, społeczną), organizacja (mają uregulowaną sytuację prawną, opracowane zasady użytkowania) oraz działalność ogrodnicza (wspólna uprawa ziemi). Dodatkowo ogród społeczny może spełniać funkcje edukacyjne, terapeutyczne, integracyjne, czyli to idealne miejsce wspólnych spotkań i wydarzeń. Ogrody społeczne najczęściej powstają na niezagospodarowanych terenach należących do miasta, dzięki zaangażowaniu lokalnych społeczności. Fundusze na ich działalność pozyskuje się głównie z dofinansowań z budżetu miasta, grantów lub/i ze składek osób tworzących te społeczności.

 

Przykłady ogrodów społecznych w Polsce:

 

 

W ramach tkanki miejskiej powstają również wyspecjalizowane w produkcji żywności farmy np. Poznańska Farma Miejska czy Krakowska Farma Miejska. Dystrybucja plonów pochodzących z farm odbywa się zazwyczaj na zasadach podobnych, do tych, które związane są działaniem RWSów. Klienci mogą wykupić za określoną kwotę abonament, a farmerzy zobowiązują się do dostarczania paczek/ skrzynek warzyw w określonych terminach. Klienci zazwyczaj mają możliwość osobistego odbioru paczek oraz uczestniczenia w życiu farmy – pomagając w pracy, uczestnicząc w wydarzeniach itp.

 

 

Na targowiskach ekologicznych znaleźć możemy przede wszystkim produkty polskich producentów, z małych manufaktur, od lokalnych firm rodzinnych. Produkty pochodzą z odpowiedzialnych hodowli, większość z nich jest certyfikowana. Na odbywającym się dwa razy w tygodniu Targu Pietruszkowym w Krakowie można znaleźć produkty z ekologicznych gospodarstw oraz z małych gospodarstw konwencjonalnych. Produkty sprzedawane są bezpośrednio od rolników/wytwórców, pochodząc z gospodarstw znajdujących się w promieniu ok. 150 km od Krakowa. Z kolei Wrocławski ekoBazar to miejsce spotkania producentów ekologicznych i klientów, którzy bezpośrednio mogą dowiedzieć się od wytwórców co, i jak zostało wyprodukowane. Targowiska ekologiczne oferują szeroki wachlarz asortymentu: od ryb i wyrobów garmażeryjnych przez pieczywo, sorki, owoce, warzywa, mięso i wędliny po wyroby z nabiału. Ekotarg w Olsztynku to miejsce, w którym spotykają się producenci wysokiej jakości wyrobów regionalnych, tradycyjnych i ekologicznych.

 

 

Pamiętaj! Znalezienie pobliskiej kooperatywy spożywczej czy innej formy pozyskiwania zdrowych produktów nie jest zadaniem trudnym. Wystarczy zainteresować się i sprawdzić czy w Twojej miejscowości działają np.: kooperatywy spożywcze, RWSy, ogrody społeczne, farmy ekologiczne, targi ze zdrową żywnością, itp. Dodatkowo jest to świetna sposobność do nawiązania nowych znajomości i lepszego poznanie lokalnych producentów.

 

 

Bibliografia:

Czym są kooperatywy spożywcze, https://kooperatywni.pl/

Internetowa platforma ze zdrową żywnością, https://lokalnyrolnik.pl.

Żywność, ludzie, środowisko, czyli Rolnictwo Wspierane przez Społeczność w działaniu, red. M. Jarocka, J. Olszewska, Warszawa 2016, https://igo.org.pl/wp-content/uploads/2016/09/rws_makieta_27.09.pdf

Overview of Community Supported Agriculture in Europe, https://urgenci.net/wp-content/uploads/2016/05/Overview-of-Community-Supported-Agriculture-in-Europe-F.pdf

Rolnictwo Wspierane przez Społeczność. Partnerstwo między rolnikami a konsumentami, red. J. Olszewska, P. Trzaskowski, Warszawa 2014, https://igo.org.pl/wp-content/uploads/2014/04/PrzewodnikRWS-nET.pdf

E. Grotowska, H. Ruman, Ogrody społeczne. Bank dobrych praktyk, Wrocław 2019, https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/media/95443/9_wr_ ogrodyspolecznee-book-1.pdf.

Targ Pietruszkowy, https://targpietruszkowy.pl/o-nas/o-targu/.

EkoBazar Wrocław, http://ekobazarwroclaw.com.

Ekotarg w Olsztynku, https://biohubbazar.pl.

Raport: Rynek spożywczy w Polsce. Rolnictwo, produkcja, handel oraz alternatywne sposoby pozyskiwania jedzenia, Fundacja Kupuj Odpowiedzialnie, 2021, https://www.ekonsument.pl/materialy/pobierz/685